«Jelilik Dala», Медина Базарғали
«Jelilik Dala» келушілерді технологиялық медиация ирониямен, виртуалдылықпен және өмірдің күрделілігімен астасып жатқан вертиго әлеміне батырады. Бұл көрме 2001 жылы тәуелсіз Қазақстанда дүниеге келген, компьютерлік ғылым және бағдарламалық инжернерия салаларында білімі бар көпсалалы өнерпаз Медина Базарғалидың шығармашылығы. Базарғалидың дебюттік жеке көрмесібес жылдағы әр түрлі медиумлардағы мұқият таңдалған жұмыстардан тұрады.
Базарғалидың өнер тәжірибесі радиоактивті отаршылдық қалдықтарының салдарын, саяси кибер-құралдарды, цифрлық революцияны, патриархат пен техно-капитализмге қарсылықты, қазақ болмысын(қазақилықты) терең зерттеуді біріктіре отырып, заманауи болмыстың күрделілігіне үңіледі. Ирония мен әсірелеу арқылы өнерпаз интернет, жаңа алгоритмдік қондырмалар және (пост) тоталитарлық режимдер тоғысатын күрделі текеметті шарлайды.
Цифрлық технологиялар негізінде жатқан материалдық шындықпен сабақтас. Медина Базарғалидың жұмысыстары екі саладағы күш пен дәрменсіздік нүктелерін қамтиды, білімді біздің бірлесіп жасаған шындығымызда араластыра көрсетеді. Бинарлы перспективаны жоққа шығара отырып, оның алгоритмдерді, дыбыстық және кибер-құралдарды пайдалануы әйелдер, квирлер жәнебейбинарлар бұрын-соңды болмаған рөл атқаратын деколониялық және саяси оймен байланыстырады.
Ұсынылған жұмыстар алгоритм, дыбыс, инсталляция және киіз сияқты көптеген медиумдарды қамтиды. Бұл мультимедиялық тәсіл Базарғалиға әр тақырыптың қыр-сырын зерттеуге үлкен мүмкіндік береді, көрермендерге ой мен диалогты ынталандыратын мультисенсорлық тәжірибе ұсынады.
Базарғали өз туындыларында радиоактивті отаршылдық қаталдықтаын, цифрлік революция мен қазақ болмысының (қазақтығының) жаңғыруын шебер тоғыстырады. Супермаркет сөрелеріндегі 3-і 1 өнімі сияқты, көрме көрермендерді бір-біріне ұқсамайтын элементтер арасындағы күрделі қарым-қатынастарды қарастыруға шақырады, бұл біздің физикалық және цифрлық пейзаждар туралы ұжымдық түсінігімізді қалыптастыратын цифрлық ландшафтымызға ой жүгіртуге итермелейді.
Көрменің өзі әртүрлі полярлықтар арасындағы транзиттердің мобильді және күрделі желісі ретінде қабылданады. Прагматиктер ретінде біз ластануды шекаралардағы мутацияның драйвері ретінде құптаймыз, “Желілік Дала” Медина Базарғалидың өнерінің көрінісі ретінде ғана емес, сонымен қатар біздің ұжымдық түсінігімізді қалыптастыратын цифрлық баяндамалардың дамып келе жатқан қабаттары туралы ойлаудың катализаторы ретінде көруге шақырамыз.
Olar Collective
-
ҚҰРТТЫ ОТАРСЫЗДАРНДЫРУ
2018
Бейне, 9' 57''
Зең - тірі ұлпалардың биокоррозиясы мен биодеградациясы процесінің негізгі қатысушыларының бірі. Зең ақуызға бай заттарды отарлайды, оның шекарасында өсіп, бетінде жасыл саңырауқұлақ түрінде пайда болады.
Өнерпаз өзінің шынайы болмысынан толықтай айырылып, үшінші тұлға, құдай-орбиторға айналып, тәжірибені жүргізеді: құртты(құрғақ ашытылған сүт өнімін) осы материа ретінде алып, отарлауды жүргізеді. Тәжірибе екі зерттеуді қамтиды: тарихи (Ресей империясының қазақ даласын отарлау процесі) және практикалық (құртты зең арқылы отарлау процесі). Екі зерттеу де отарлаудың 5 кезеңінен тұрады.
Зеңнің құртқа ісері толықтай теріс етпейді: ол пайдалы қасиеттерді енгізіп; отарлаудың алғашқы кезеңдерінде тоқтаса, асыл болып қалар еді. Бірақ Қазақстан тарихы көрсеткендей, бұл зеңнің негізгі әрекет ету тәсілі қоректік заттардың ең көп мөлшерін сіңіру үшін материаның үлкен бөлігін отарлау болып табылады.
Тәжірибе соңында спораның барлық көзге көрінетін элементтері жойылды. Бірақ бейнеде көрсетілгендей беткі отарсыздану сөзсіз өлімге әкелетін ақауға әкеледі - зең токсиндері құрттың құрамына айналды. Көзге көрінбесе де, жақын болашақта қайта пайда болу мүмкіндігін сақтады. Дәл қазіргі Қазақстандағы саяси институттар отаршылдық саяси мұраның жанды дәлелі болып табылатыны сияқты – билік әлі күнге дейін авторитарлық/тоталдық режимді сақтап ресурстарды тартып алуда, адамдарға отаршылдар тұрғысынан қарауда.
2. beyotar beybiynarlı beybit bolacaq ücin - отарсызданған бейбинар бейбіт болашақ үшін қауіпсіз кеңістікке арналған манифест
Жүн, киіз
2024
Бюрократиялық кедергілер мен биліктің тұншықтырып жатқан қолына қарсы тұру. Бұл жұмыс өзі-өзіңді көрсету мүмкіндігі жоқ кеңістікті қайтарып алып, төзімділіктің дәлелі ретінде қызмет етеді. Бастапқыда 8 наурыз шеруінің туы ретінде ойластырылған жұмыс енді отарсызданған, бейбинарлы бейбіт болашаққа деген сенімен, көрме кеңістігінің киелі орнында өз дауысын тапты. Ата-бабамның техникасында жасалған – киіз басу, ата-бабамнан жеткен, мен үшін шынайы мағынаға ие. Әжем үшін киіз басу, 1952 жылы Отан сатқындары әйелдерінің Ақмола лагерінен босатылғанда, төрт баласын асырап, аман қалудың құралы болды. Сол жылдары нағашы жақтан арғы атам осы материалды, жүнді, ғалым ретінде зерттеп жүрген.
Мұралық маңызынан бөлек, бұл жұмыс үміт тарихын ды меңзейді. Ол біздің ұжымдық санамызға тиген жараларды мойындай отырып, отарлау тыртықтарына куә. Мен үшін гендерлік бинардан айырылу патриархатқа қарсы тұру, бүкіл әлемдегі соғыстар болашаққа белгісіздіктің көлеңкесін түсіреді.
Осы ұранмен мен өзгерген әлемді армандаймын. Бұл жұмыс емдік қуат пен жанашырлық, қатыгездікті жеңетін болашақты болжайды. Қарсыласудың ұранына айналады. Болашақ әрқашан да белгісіз, тек ұжымдық күшпен құралады. Көрермендер бұл жұмысты бақылап қана қоймай, оның үміт хабарына бой алдыруға шақырылады. Қазіргі күннің қатал шындықтары аясында бұл жұмыс, бастан кешкен қиындықтарға мойынсынбай, демалуға және жақсы болашақты армандауға арналған орын ретінде қызмет етеді.
3. Basıma qoc keldin
2022
Дыбыс
Бұл дыбыстық шығарма 2022 жылдың қаңтарындағы ауыр оқиғалардан кейін пайда болды.
Мен жиі дүрбелеңге салына бастадым, мен жаңа ортаны - дыбыс пен музыканы зерттей бастадым. Бұл мені тыныштандыратын жалғыз нәрсе екенін сезіндім, дыбыс маған емдік әсер етті. Менің басыма қош келдіңіз.
4. ТАРИХТЫ ЖЕГЕНДІРУ
2019
перформанстың бейне құжаттамасы
Алаш Орда манифесі қазақ тілінде орыс пернетақтасынан терілген. Компьютердегі автоматты түзетуші нейрондық желі қазақ тіліндегі әрбір сөзді қате жазылған орыс сөзіне айналдырады. Бұл жоба Кеңес өкіметінің ұлт-азаттық үніне қарым-қатынасын қайта құру әрекеті. Өйткені, капитализм тұсында жұмысшының шеттетілуі туралы айта отырып, кеңесшілер маңызды жайтты – Кеңес Одағы халықтарының болмысынан, тілінен, тарихынан алшақтауын жіберіп алды.
5. РУ ЛАВ ТЕСТЕР
2018
ғаламтор-инсталляция, визуалды кодтау (PD)
Ғасырлар бойы адамдар таңдау ауыртпалығын, өз ойларынша, әлем мен тәртіпті идеалды түрде анықтайтын құрылымдар мен механизмдерге бейсаналық түрде арттырды. Адам миының заңдылықтарды байқайтын керемет қабілеті бар. Мысалы, көшпелі ата-бабаларымыз қай бағытқа жылжу керектігін жұлдыздардың орналасуына қарай анықтай білген. Біздің медиа дәуірмізде жұлдызды навигация адамдарға бақытты неке немесе қаржылық әл-ауқатты анықтауға «көмектесетін» спамдық әлеуметтік медиа қолданбаларына айналды. Олардың бірі - адам жауапкершілігін айыратын, оны сиқырлы Интернет ойлауына ауыстыратын монотонды «махаббат тестерлерінің» шексіз жиынтығы. Бұл компьютер шешімдерінде және адамдардың сенімдерінде логикалық байланыстың болмауына жауап беретін кездейсоқтық алгоритмдерінің құрылымы. Сондықтан, менің форматым - ұқсас принцип бойынша жұмыс істейтін ойын: екі киіз үйден кез келген екі РУ-ды таңдау кезінде абсолютті кездейсоқтық береді.
ӘЛЕМНІҢ ШЫҒУ ТЕГІ
2019
аналық тақта, менің фаллопиялық түтіктерімнің магнитті-резонансты томографы
Техника әлемі жеңді, ал жаңа адамдар туғаннан бері оларға берілген әдеттегі тіршіліктен айырылды. Мен үшін мұнда кез келген электронды машинаның негізі бар семиотикалық ойын және адам өмірін «құратын» «тақтаны» тар қабылдау және әлемнің пайда болуының жаңа технологиялық дәуіріндегі Курбетпен интертекст, аналық тақта - мұның бәрі екінші, жаңа туғанға сәйкес виртуалдылық туралы түсінігімді қалыптастырады.
6. ЗАҢ АЯСЫНДА
2019
интерактивті инсталяция
жеке деректер, кодтау, компьютер, веб-камера және принтер, шағын архитектуралық пішін
Өткен ғасырдағы қуғын-сүргін қазіргі әлемде бірқатар зардаптарды көрсетті - бүгінде ондаған мың адамдар саяси тұтқындардың ұрпақтары, ал посткеңестік кеңістікте қатыгездіктің көптеген ескерткіштері - бұрынғы НКВД ғимараттары бар. Олардың әрқайсысы бір-біріне ұқсайды - мыңдаған бірдей камералар, жазалау камералары және жауап алу бөлмелері. Бүгінгі күні бостандықтан айыру камералары керек-жарақ сақтау бөлмелері ретінде қолданылады. Ал ғимараттардың өзі әкімшілік ғимараттарға, мектептерге, университеттерге және ауруханаларға айналдырылды. Бұл дисциплиналық кеңістіктер қорқыныш институтының ажырамас бөлігі. Жүйеден қорқу адамды дехуманизациялап, сандық мәнге айналдырады.
Бұл жұмыста мен цифрлық революция кезеңіндегі және мемлекеттік аппарат пен жазалау-сот құрылымының жаңа технологиялармен алғашқы байланысы кезеңіндегі әртүрлі қорқынышты даму сценарийлерін де қозғаймын. Бұған мысал ретінде Қытайды келтіруге болады, мұнда жаңа алгоритмдік технологиялар басу мен бақылауға бағытталған авторитарлық режимнің бір бөлігіне айналуда. Бұл инсталляцияның ішінде көрермен екі жақты күйде болады: ол қысым көрсету бөлмесінде физикалық ыңғайсыздықты бастан кешіреді және бетпе-бет қалған, алды-артын орап алатын машинаның күшіне физикалық дәлелін көреді. Бұл кеңістікте адамның әлеуметтік «Мен»-і қарапайым қағазға/досьеге/жазбаға/хабарламаға дейін қысқарады.
Жоба бірнеше негізгі бөлімдерден тұрады:
- Халық комиссариаты ғимараттарындағы психологиялық қысымды бүйірлік қабырғалардың параметрлеріне сәйкес келетін дыбыс өткізбейтін жабық жауап алу бөлмесі;
- бұрынғы КСРО-ның барлық еркін емес республикаларының азаматтық, әкімшілік және қылмыстық кодекстері мен конституциялары бойынша оқытылған нейрондық желі;
- полицейлер орындайтын еліктеу – жынысы мен жасын сырттай бағалау, одан кейін жеке деректерді жасыру туралы хаттамаға белгі қойылды;
- жеке мәліметтер парағы;
7. КИБЕР-КЕЛІН
2019
жүн текемет (жүн, адам шашы, киіз)
140х80 см
Қазіргі таңда қазақ ою-өрнегі өзінің семиотикалық қызметін жиі жоғалтып, жәй әшекейге айналады. Бірақ мысал ретінде дәстүрлі киіз кілем – текеметті алайық. Ұрланған немесе сатылған қалыңдық отбасына нақты хат жіберді, онда ақпарат ою-өрнектің ішінде шифрланған - ата-ана бәрін біле алады: күйеу жігіттің үйіндегі малдың санынан бастап келіннің (қалыңдықтың) эмоционалдық күйіне дейін. Мен өз жобамда кілемнің ежелгі мағынасын ашамын және ата-аналарға электрондық поштаның веб-парақшасының кодын пайдалана отырып, үйлену тойына дейінгі жеке тәжірибемді шифрлаймын. Менің хабарламамның синтаксисі - менің шығармам. Оның семантикасы менің көзқарасым.